Ο Σπερχειός, το ποτάμι μας

Ο Σπερχειός, το ποτάμι μας

  Ο Σπερχειός είναι ποταμός της Στερεάς Ελλάδας, που παλαιότερα ονομαζόταν Αλαμάνα, ονομασία γνωστή σήμερα κυρίως από τη Μάχη της Αλαμάνας. Ο Σπερχειός έχει μήκος 82 χιλιόμετρα. Πηγάζει από το βουνό Τυμφρηστός (Βελούχι) της Ευρυτανίας και, με γενική κατεύθυνση προς τα ανατολικά, εισέρχεται στη Φθιώτιδα, διασχίζει την ομώνυμη κοιλάδα (Κοιλάδα του Σπερχειού), ανάμεσα στην Οίτη και στη δυτική προέκταση του όρους Όθρυς, και χύνεται στον Μαλιακό Κόλπο. Ο Σπερχειός ποταμός (που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Αχελώος) συνδέεται επίσης στενά με την αρχαία ελληνική μυθολογία. Η κοιλάδα του Σπερχειού,η σημερινή Φθιώτιδα ως συνέχεια της Ομηρικής Εριβώλακας Φθίας, θεωρείται από τον Όμηρο, όσο και από άλλους αρχαίους και νεότερους συγγραφείς, επιστήμονες και ερευνητές ως αναπόσπαστο τμήμα του βασιλείου των Αιακιδών, κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους καθώς και τόπος καταγωγής του Ομηρικού Αχιλλέα. Ο Όμηρος τοποθετεί τον Σπερχειό πριν τον Ωκεανό. Οι θάλασσες, οι πηγές και τα νερά που πηγάζουν από τη γη προέρχονται από αυτόν. Στην Ιλιάδα, θεωρούσαν, ανώτερο του Σπερχειού, μόνο τον Δία. Αντίθετα, ο Ησίοδος τον συγκαταλέγει στα παιδιά της Τηθύος και του Ωκεανού. Κόρες του Σπερχειού ήταν οι Σειρήνες, οι Νύμφες και πολλές άλλες πηγές (π.χ. Κασταλία, Καλλιρρόη). Ο Σπερχειός είχε αρκετές μορφές. Συνήθως, απεικονίζεται από τη μέση και κάτω σαν ψάρι, γενειοφόρος με κέρατα στο κεφάλι του. Άλλες μορφές του ποτάμιου θεού ήταν σαν φίδι, σαν ταύρος και σαν ανθρωπόμορφο ον με κεφάλι ταύρου, που από τα γένια του έτρεχαν πολλά νερά. Στις περισσότερες μορφές του ήταν ένα άσχημο τέρας. Γνωστός είναι ο μύθος, σύμφωνα με τον οποίο ο Ηρακλής πάλεψε με τον Σπερχειό για χάρη της Δηιάνειρας. Μετά από μεγάλη γιγαντομαχία ο Ηρακλής νίκησε τον Σπερχειό, αφού του έσπασε το ένα κέρατο και τον έριξε στο χώμα. Από το αίμα που έπεφτε γεννήθηκαν οι Σειρήνες. Ο Σπερχειός για να πάρει πίσω το κέρατο έδωσε σαν αντάλλαγμα στον Ηρακλή το κέρας της Αμάλθειας, που ήταν πηγή αφθονίας και γονιμότητας. Υπάρχει κι ένας μύθος για τις Εχινάδες νησίδες που βρίσκονται απέναντι στις εκβολές του. Σύμφωνα με αυτόν, οι Εχινάδες ήταν κάποτε Νύμφες, που δυστυχώς ξέχασαν να τιμήσουν το θεό Σπερχειό. Τότε, αυτός θύμωσε και τις μεταμόρφωσε σε νησιά. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό που πρέπει να τονιστεί για τον Σπερχειό ποταμό είναι ότι παρέχει πολλά οφέλη στους ανθρώπους.  Κατά την αρχαιότητα και στις δύο όχθες του κατοικούσαν οι Αινιάνες. Το 995 ο Νικηφόρος Ουρανός νίκησε παρά τον ποταμό αυτόν τους Βούλγαρους. Κατά την Επανάσταση του 1821 δόθηκε στην περιοχή της γέφυρας πριν τις εκβολές του η Μάχη της Αλαμάνας, όπου και αιχμαλωτίσθηκε ο Αθανάσιος Διάκος. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας ο ποταμός αυτός ήταν το πρώτο σύνορο του Ελληνικού Βασιλείου. Το 1941 ο Σπερχειός αποτέλεσε τη δεύτερη διασυμμαχική αμυντική γραμμή στην κάθοδο των Γερμανών.

  Ο ποταμός με τα άφθονα φερτά υλικά που σχημάτισε αυτή την προσχωσιγενή πεδιάδα της Ανθήλης, της Ροδίτσας, των Θερμοπυλών και της Αγ. Τριάδας. Στην περιοχή του Δέλτα τα εδάφη είναι άργυρο-ιλυώδη, πλούσια σε ασβέστιο και μαγνήσιο και μέτρια εφοδιασμένα σε κάλιο, γεγονός που κάνει το έδαφος κοντά στον Σπερχειό πολύ εύφορο και γόνιμο. Επιπλέον, στα νερά του ποταμού ευδοκιμούν πολλά είδη ψαριών (κέφαλοι, γοφάρια, γλώσσες, κοκκάλια, λαβράκια, τσιπούρες κλπ.). Έτσι η αλιεία της περιοχής παραμένει ακμαία ενώ συμβάλλει και στο να «κρατηθέι ζωντανή» η τοπική οικονομία. Από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, ο Σπερχειός αποτελεί από την αρχαιότητα έως σήμερα ένα σπουδαίο κομμάτι του τόπου μας.